Waals kiessysteem levert andere burgemeesters op

Hasselt - Als de burgemeester rechtstreeks verkozen zou worden, dan zou in Bree Jaak Gabriëls burgemeester zijn en in Bilzen Johan Sauwens. Volgens het Waalse kiessysteem waarbij de stemmenkampioen van de grootste partij de sjerp krijgt, zou in Herk-de-Stad Karolien Grosemans burgemeester zijn en in Bree Mario Knippenberg. Dat blijkt uit een studie van de Universiteit Hasselt.

In Vlaanderen was er zo'n 10 jaar geleden sprake van om de burgemeester rechtstreeks te laten verkiezen. Degene met de meeste stemmen kreeg dan de sjerp. Maar dat is niet doorgegaan. Als die rechtstreekse verkiezing ook was ingevoerd, zou dat in zeven Limburgse gemeenten een andere burgemeester opleveren dan degene die vlak na de verkiezingen de eed heeft afgelegd.

Semidirecte verkiezing
In Wallonië hebben ze wel een hervorming doorgevoerd, daar wordt de stemmenkampioen van de grootste meerderheidspartij burgemeester. “Dat is een semidirecte verkiezing”, zegt doctoraatsstudent Stef Keunen die samen met Sofie Hennau en professor Johan Ackaert de resultaten van de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 onder de loep heeft genomen.

Intussen zijn veel van de stemmenkampioenen al burgemeester geworden. In Bocholt, Heers en Hoeselt hebben de startende burgemeesters al plaats geruimd voor de stemmenkampioen. “Dat zou in Wallonië niet mogelijk zijn. In Bilzen, Bree, Herk-de-Stad en Zutendaal zou volgens het Waalse systeem ook iemand anders dan de stemmenkampioen burgemeester zijn.

In Vlaanderen gebeurt het wel vaker dat burgemeesters onderweg wisselen. “Dat is in Wallonië moeilijker. Als je daar als stemmenkampioen van de grootste meerderheidspartij weigert om burgemeester te worden, dan mag je ook niet later in de legislatuur nog een sjerp dragen.”

De onderzoekers hebben ook bekeken of de drie verschillende systemen per partij grote verschuivingen zouden veroorzaken van de huidige burgemeestersambten. CD&V zou er met een rechtstreekse verkiezing van een burgemeester het meeste op vooruit gaan (van 41,2% van de burgemeesters in het huidige systeem, naar 44,8% bij een rechtstreekse verkiezing). N-VA zou verliezen (van 13,3% nu naar 6,8%). “Dat komt omdat N-VA nu vooral burgemeesters heeft als CD&V niet in de coalitie zit. Maar bij het Waalse systeem zou de N-VA er dan weer op vooruitgaan (naar 15,6% van de burgemeesters).”

Uit de studie blijkt ook dat sp.a de meeste burgemeesters heeft die cumuleren met een parlementair mandaat (27,8%), bij CD&V is dat 8,7%, bij N-VA 19,5%, bij Open Vld 17,9%. Bij sp.a is dat cumuleren intussen wel aan banden gelegd.

Liliana CASAGRANDE, HBVL © 2017, Mediahuis